Pierwsza pomoc podczas udaru cieplnego i słonecznego – co robić krok po kroku

8.7.2025

W przypadku udaru cieplnego i słonecznego najważniejsze jest jak najszybsze schłodzenie ciała, zapewnienie spokoju i uzupełnienie płynów – to właśnie wtedy liczy się szybka i właściwa reakcja. Lato to czas radości, wolności i aktywności na świeżym powietrzu. Słońce potrafi zdziałać cuda z naszym nastrojem i energią, ale jednocześnie bywa niebezpiecznym przeciwnikiem. Gdy przesadzimy z przebywaniem na słońcu lub organizm nie potrafi się dostosować do wysokich temperatur, mogą pojawić się komplikacje zdrowotne w postaci udaru cieplnego i słonecznego. Ten artykuł zawiera przejrzyste instrukcje, jak rozpoznać te stany i właściwie na nie reagować.

mężczyzna-z-ręcznikiem-na-czole-ma-udar-słoneczny-na-słońcu

Różnica między udarem cieplnym a słonecznym

Chociaż te pojęcia są często mylone, dotyczą dwóch różnych sytuacji. Ich prawidłowe rozróżnienie jest kluczowe dla wyboru odpowiedniej pierwszej pomocy.

Udar cieplny powstaje na skutek przegrzania całego organizmu, zazwyczaj w wyniku długotrwałego przebywania w upale, bez odpowiedniego nawodnienia i przy niedostatecznym wentylowaniu ciała. Może do niego dojść również w cieniu lub w zamkniętych pomieszczeniach.

Udar słoneczny jest spowodowany bezpośrednim działaniem promieni słonecznych na głowę i szyję. Dochodzi do pogorszenia termoregulacji mózgu, co może mieć poważne neurologiczne konsekwencje. Typowym przypadkiem jest długotrwałe wystawienie głowy na słońce bez okrycia.

Obie te dolegliwości często występują razem, ale ich przyczyna i przebieg są różne. Wyszukiwanie haseł typu udar cieplny vs słoneczny jest częste właśnie przez podobieństwo objawów.

Objawy udaru cieplnego

Objawy udaru cieplnego pojawiają się stopniowo i mogą być bardzo podstępne. Do głównych należą:

Podwyższona temperatura ciała (często powyżej 39 °C)
Ból głowy i zawroty głowy
Przyspieszony puls i oddychanie
Osłabienie, mdłości, czasem wymioty
Gorąca, sucha skóra – organizm przestaje się pocić
Utrata orientacji lub przytomności

Szczególnie niebezpieczne jest to, że przy udarze cieplnym widoczne objawy jak zaczerwienienie skóry czy pocenie się mogą nie występować, co może wprowadzać w błąd.

Objawy udaru słonecznego

Objawy udaru słonecznego są w dużej mierze neurologiczne. Przede wszystkim pojawiają się:

Intensywny ból głowy
Wymioty i ogólne złe samopoczucie
Gorączka, często z dreszczami
Światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki
Zaczerwienienie i oparzenia skóry na głowie, szyi lub twarzy (często to oparzenie słoneczne)
W cięższych przypadkach mogą wystąpić zaburzenia świadomości

mężczyzna-z-oparzoną-skórą-od-słońca-udar-cieplny

Krok po kroku: Co robić przy udarze cieplnym i słonecznym

W przypadku podejrzenia udaru cieplnego lub słonecznego należy działać szybko i systematycznie:

Przeniesienie do cienia lub chłodniejszego pomieszczenia – najlepiej do klimatyzowanego wnętrza.
Poluzowanie odzieży – usunięcie ciasnych lub ciemnych ubrań, które zatrzymują ciepło.
Schładzanie ciała – stosowanie letnich okładów na czoło, kark i pachy, prysznic w letniej (nie lodowatej) wodzie lub użycie wiatraka.
Odpowiednie nawodnienie – podawanie chłodnej, ale nie lodowatej wody małymi łykami. Dobre są także napoje izotoniczne.
Zapewnienie odpoczynku – osoba powinna leżeć z lekko uniesioną głową.
Monitorowanie stanu – jeśli nie nastąpi szybka poprawa, należy wezwać pomoc lekarską.

U dzieci, seniorów i osób przewlekle chorych należy postępować szczególnie ostrożnie – ich termoregulacja jest mniej skuteczna.

Błędy, których należy unikać

Ludzie często popełniają błędy, które mogą pogorszyć stan:

Podawanie lodowatych napojów – grozi szokiem dla organizmu
Schładzanie ciała lodem lub zanurzanie w zimnej wodzie – może prowadzić do zwężenia naczyń i spowolnienia schładzania narządów wewnętrznych
Podawanie alkoholu – odwadnia i obciąża organizm
Ignorowanie objawów – nawet łagodne symptomy mogą szybko przerodzić się w poważny stan

Profilaktyka udaru cieplnego i słonecznego

Podstawowe zasady, jak zapobiegać problemom związanym z przegrzaniem organizmu:

Przestrzeganie odpowiedniego nawodnienia – 2–3 litry wody dziennie, podczas upałów nawet więcej
Noszenie nakrycia głowy – czapka z daszkiem, kapelusz lub chusta chronią przed słońcem
Odzież z lekkich, jasnych i przewiewnych materiałów
Unikanie wysiłku fizycznego w południe (11:00–15:00)
Regularne schładzanie – prysznic, wentylator, klimatyzacja
Przebywanie w cieniu i przeplatanie ekspozycji słonecznej z chłodniejszymi miejscami

klobouk-ochrana-před-sluncem-u-moře

Najważniejsze informacje w pigułce

Udar cieplny i słoneczny to poważne dolegliwości powstałe na skutek przegrzania ciała, z których każda ma inne przyczyny i objawy. Znajomość ich różnic (udar cieplny vs słoneczny) i umiejętność właściwego postępowania może zapobiec komplikacjom, a nawet zagrożeniu życia.

Podstawą jest profilaktyka – nawodnienie, rozsądne przebywanie na słońcu i ochrona głowy. Jeśli już pojawią się dolegliwości, należy działać szybko: schłodzić, nawodnić i w razie konieczności skonsultować się z lekarzem. Słońce jest przyjacielem, ale jak ogień – to dobry sługa, lecz zły pan.